Beschreibung Vat. Barb. gr. 085
Nachweis: | Vatikan, Vatikanstadt, Biblioteca Apostolica Vaticana, Codices Barberiniani graeci, Barb. gr. 085 |
---|---|
Datierung: |
15. Jh. 3. Viertel |
Beschreibstoff: | Papier |
Format: | 216 × 149 mm |
Folienzahl: | ff. III, 445 |
Inhalt
- (ff. 3–186) EN. Am Rand (bis f. 185) häufige Scholien des Georgios Gennadeios
Scholarios (identisch mit denen in Alex. 342 und Par. 1417; vgl. den Titel f. 1: Ἐπιστασίαι ταῦτα πάντα μέχρι τοῦ
τέλους τοῦ βιβλίου καὶ ἐξηγήσει τοῦ σοφωτάτου διδασκάλου κυρίου
Γεωργίου τοῦ Σχολαρίου) (zu deren Quellen vgl. Alex. 342).
- Davor: (ff. 1–2)
Georgios Gennadeios Scholarios, Προθεωρούμενα τῶν ἠθικῶν τῶν πρὸς
Νικόμαχον, inc. Ὅτι τῆς φιλοσοφίας εἰς δύο
διαιρουμένης, des. προηγεῖται ἐν τῷ
ἐργαζομένῳ, τὸ τέλος: (dieselben Prolegomena im Alex. 342, ff. 1V–3V und im Par.
1417, f. 72V
[Autographon]).
(f. 2V lin. 1–6) 〈Anonym. Proleg. zu EN〉, inc. Νικομάχεια ἐπιγέγραπται τὸ βιβλίον, des. ἢ περὶ τῆς ἐν τῇ νίκῃ μάχης; (f. 2V lin. 6 – Ende) Ps.-Heliodor, Paraphrase zu EN I (CAG XIX 2, S. 1, 5–22; vgl. Alex. 342, f. 3V). - (f. 186V) in Braunrot: δόξα τῶ θ(ε)ῶ ἡμῶν.
ἀμήν.
- (ff. 189–230V) MM.
- (ff. 237–252V)
Περὶ τῶν ἓξ κατηγοριῶν τῶν μετὰ τὰς ἀρχοειδεῖς
τέσσαρας κατηγορίας
, inc. (Περὶ τοῦ ποτέ) Μετὰ δὲ τὸν τῆς ποιότητος λόγον τὴν χρονικὴν
κατηγορίαν ἐκτίθεμεν, des. (Περὶ
τοῦ ἔχειν) ἀλλὰ ταῦτα μὲν ζητέον ἐπιπλέον καὶ διαπορητέον. Am
Rande einige Korrekturen.
- (ff. 254–263V) Historische Übersicht von den Chaldäern bis zum Fall
K/pels, inc. Περὶ τῶν χρόνων ἀκρίβεια πολλοῖς μὲν καὶ ἄλλοις ἐπεξειργάσθη,
des. ἡμέρα τρίτη λίαν πρωί (= Par. 1417, ff.
3V
–
5V
).
- (ff. 264–269V) Historische Übersicht von Adam bis zum Fall
K/pels, inc. Ὁ
πρῶτος ἄνθρωπος Ἀδάμ, ποδῶν ςʹ τὴν ἡλικίαν, des. μέχρι τῆς τελευταίας ἁλώσεως
Κωνσταντινουπόλεως ἐπιτόμως ἐκτέθειται (= Par. 1417, ff.
6
–
7
).
- (f. 270) Nach Ὁτι τῶν Ἀδὰμ
ἐν τῇ τῶν Ἱεροσολύμων ταφῆναι γῇ , ἑβραϊκὴ ἱστορεῖ παράδοσις καὶ
φησιν ὁ Ἰωσηπος, folgt ein Fragm. über die hebräische Sprache
laut Origenes, inc. Ὅτι Ὠριγένης ἐν τῇ ἐξηγήσει τοῦ Ἰώβ,
des. τὴν τῶν Ἰουδαίων βούλονται (= Par. 1417, f.
7
).
- (f. 270) Über einige εὑρεταὶ
πρῶτοι (Par. 1417, f.
7
).
- (ff. 270–271) Drei
Exzerpte aus Hierokles, In Aureum
Pythagoreorum Carmen Commentarius (Tit. im Ms.: οἶμαι ἱεροκλέους ταῦτα εἶναι ἐν τοῖς τὰ
ἔπη τοῦ πυθαγόρου). XI 34, S. 53, 12 καὶ
ταῦτα – 38, S. 54, 22–23 ἐπιδεδωκότας;
XIII 7, S. 60, 18 ὅλως – 21 ἐπιμέλειαν; XIV 2, S.
63, 21 τρία – 64, 10 τελείωσιν) (ed. F. W. Koehler, Leipzig 1974) (= Par. 1417, f.
7V
).
- (ff. 271–272V) Kurze Exzerpte aus Maximos
Tyrios (zum genauen Inhalt vgl. Capocci) (= Par. 1417, f.
2
).
- (ff. 272V–273V) Exzerpte aus einer Chronik (= Par.
1417, f.
2V
; zum Inhalt vgl. Capocci).
- (f. 274
RV) Liste historischer Ereignisse von
Gratianos
bis Basileios Bulgaroktonos, inc. γρατιανὸς ὁ βασιλεὺς ἀνεξικάκως ἔφερεν ἅπασαν
λοιδορίαν, des. τῶ νομίσματι
προστάσσει ἐγγράφεσθαι (= Par. 1417,
f.
2
).
- (ff. 274V–276V) Verschiedene kurze Exzerpte aus Diodor, Platon, Cassius Dion (= Par. 1417, f.
2
)
- (ff. 280–433V) Epiktet,
Dissertationes ab Arriano digestae.
- Dazu: (f. 278
RV) Georgios Gennadeios Scholarios, Προθεωρία über die
philosophische Stellung Epiktets, inc. ὁ
ἐπίκτητος οὗτος τὴν ἠθικὴν φιλοσοφίαν, des. μάλιστα δὲ ἐπὶ οὐεσπασιανοῦ (= Par. 1417, f.
8V
; ed. H. Schenkl, Leipzig ²1916, S. XIV–XV); (f. 279) Pinax zu Buch I; (f. 279V) Arrian, Epistula ad L. Gellium (ed. H.
Schekl, S. 5–6).
- (ff. 434–440V) Exzerpte aus Diogenes Laertios,
Vita Platonis, inc. πλάτων
ἀρίστωνος καὶ περικτιόνης ἢ πωτώνης, des. ὡς δὲ πρὸς αὐτὴν ἐξεταζομένην οὐσίαν (= Par. 1417, ff.
186V
–
188
).
-
Leer
ff. IV–III, 187–188V, 231–236V, 253RV, 277RV, 441–445V.
-
Textgeschichtliches
Für EN sowie Prolegomena und Scholien eng verwandt mit Alex. 342 und Par. 1417 (vgl. oben, Bd. I, S. 4–5).
Physische Beschaffenheit
Beschreibstoff
Papier
Wasserzeichen
Format
216 × 149 mm
Folienzahl
ff. III, 445
Foliierung
ff. 1–2 sind besonders foliiert. Danach beginnt die Foliierung wieder mit 1–438. Daneben ist eine eingestempelte Foliierung von I–445 vorhanden.
Lagen
23 × 8 (I...181), 1 × 8 - 1 (188; das 8. Blatt fehlt ohne Textverlust), 11 × 8 (276), 1 × 10–1 (282; das 9. Blatt fehlt ohne Textverlust), 20 × 8 (445).
Griechische Kustoden
(1) ff. I–188 griechische Kustoden auf dem ersten Recto unten Mitte (selten rechts) und auf dem letzten Verso unten links (selten Mitte) vom Kopisten: α (ff. I, 5V) bis κδ (182);
(2) ff. 189–276 keine Lagenzeichen;
(3) ff. 277–445 griechische Kustoden auf dem ersten Recto unten rechts und auf dem letzten Verso unten links vom Kopisten: α (ff. 277, 285V) bis κα (ff. 438, 445V).
Anzahl der Linien
Lin. meist 24 (ff. 1–184), 27 (ff. 187–228) ...
Kopist
Der gesamte Kodex ist von einer Hand geschrieben: Anonymus 4 (Harlfinger). Dieser Kopist ist in Konstantinopel in der Umgebung des Georgios Scholarios bzw. Matthaios Kamariotes zu suchen (vgl. oben, Bd. I, S. 5).
Zierleiste, Initialen, Titel, Kapitelüberschriften, Inhaltsangaben und Schemata in Braunrot.
Ergänzungen zum Textbestand
Zu MM seltene Korrekturen.
Einband
Originaleinband z. T. noch vorhanden: dunkelbraunes, stark lädiertes schmuckloses Leder auf dicken Holzbrettern. Spuren von ehemaligen Metallverschlüssen sichtbar.
Geschichte
Datierung
15. Jh. 3. Viertel
Entstehung
Wie aus der Lagensignierung hervorgeht, besteht der Kodex aus drei ursprünglich selbstständigen Bänden.
Provenienz
Anfang des 16. Jh. befand sich die Hs. noch in Konstantinopel in türkischem Besitz; vgl. den arabischen Titel f. IIIV (sinngemäß übersetzt): Buch über die praktische Weisheit von Aristoteles und anderen Autoren.
f. 263V eine historische Notiz über den Sultan Selim: ἔτους ,ς̅κ̅ (= 1512) ιν(δικτίων)ος ιεης ἀπριλλ(ίου) ι̅ςη (σελήν)ης α̅ης σαφ(οὺς) (supra lin.) σαββάτω ἦλθεν ὁ σουλτὰν σελίμης (alles supra lin.) εἰς τὴν κωνσταντι/ νούπολ(ιν). Καὶ ἐβασίλευσεν εἰς τὰς κ̅δ̅ τοῦ αὐτοῦ μηνὸς (σελήν)ης η̅ης τοῦ σαφ(οὺς) (infra lin.) σαββάτω (ed. auch bei Capocci, S. 113)
Später gelangte die Hs. in die Bibliothek des Carlo Strozzi; sein Besitzvermerk f. 1 unten: Caroli Strozzae Thomae filij. Zum späteren Schicksal vgl. Bibliotheksgeschichte.
f. I am oberen Rand: N°. 175 (aus 14); Signatur im von Guglielmo Manzi 1817–1820 erstellten Inventar (Bar. Lat. 3107).
f. I unten: I: I. 85.
f. IIIV oben: Ethica Aristotelis (17. Jh.), von einer Hand, die auch für die Inhaltsangaben in den Barb. 23–27, 46, 47, 53 verantwortlich ist.
Reproduktionen und Digitalisate
- Barb. gr. 085 (Vollständiges Digitalisat der Biblioteca Apostolica Vaticana)
Bibliographie
Kat.
- De Ricci, Liste sommaire, S. 89.
- Capocci, S. 108–113.
Kod.
- D. Harlfinger, Textgeschichte Lin., S. 418.
Text.
- Bd. I, S. 4–5, 463.
- Chr. Brockmann, Zur Überlieferung der aristotelischen Magna Moralia, F. Berger et. al. (Hgg.), Symbolae Berolinenses. Für Dieter Harlfinger, Amsterdam 1993, S. 43–80 (hier S. 70–71: Für Buch II sind Barb. 85 und Par. 1417 unabhängig voneinander aus Cois. 161 geflossen; für Buch I stammt Barb. entweder direkt von Laur. 87,17 ab oder als dessen Bruder von Laur. 86,19).
- T. Dorandi, Préliminaires de Georges Scholarios à l’Éthique à Nicomaque d’Aristote et aux Entretiens d’Epictète, L. Brisson, P. Chiron (Hrgg.), Rhetorica Philosophans. Mélanges offerts à Michel Patillon, Paris 2010, S. 297–309 (hier S. 300–301: Barb. ist Apographon von Par. 1417, jedoch im ersten Buch kontaminiert aus Laur. 87,17 oder dessen Vorlage Laur. 86,19, die beide im Umfeld des Scholarios entstanden).
- M. E. Colonna, Gli storici bizantini dal IV al XV secolo, I: Storici profani, Neapel 1956, S. 159.
- P. Schreiner, Die byzantinischen Kleinchroniken, Wien 1977, II, S. 622 (Ausg. der Notiz) .
- T. Dorandi, Due nove ‚cronache‘ di Giorgio-Gennadio Scolario, L. Bénou, C. Rognoni (Hgg.), Chronos synēgoros II (= Νέα Ῥώμη 9), Rom 2013, S. 211–243 (Barb. ist wahrscheinlich direkte Abschrift des autographen Par. 1417).
- F. W. Koehler, Textgeschichte von Hierokles' Kommentar zum Carmen aureum der Pythagoreer, Münster 1965, S. 138.
- F. W. Koehler, ed. Hierokles, Stuttgart 1974, S. XXV.
- J. Souilhé, ed. Epiktet, Paris 1948, I, S. LXXVI, LXXVII (dieser und der Mut. II. A. 10 sind "probablement...des copies de Par. 1417") ; Paris1949, II, S. II; Paris 1963, III, S. V; Paris 1965, IV, S. V.
- T. Dorandi, Préliminaires de Georges Scholarios à l’Éthique à Nicomaque d’Aristote et aux Entretiens d’Epictète, L. Brisson, P. Chiron (Hrsg), Rhetorica Philosophans. Mélanges offerts à Michel Patillon, Paris 2010, S. 297–309 (299–301: Barb. geht auf den autographen Par. 1417 zurück).
- M. Spanneut, Épictète, in: Dictionnaire de Spiritualité, Paris 1960, IV, Sp. 847.
Notiz f. 263V
Historische Übersichten
Hierokles
Epiktet
Quelle
- Eleuteri, Autopsie Juli 1986.